Ongeveer de helft van alle COVID-19-patiënten ervaart geurverlies, maar de oorzaak daarvan is onbekend. Zo’n vijf procent van de getroffen mensen heeft langdurig last van een verminderd reukvermogen.
Straf teamwerk
Een team artsen van UZ Leuven zette een unieke studie op, waarbij ze sinds mei 2020 via de neus weefselstalen verzamelden van 70 overleden COVID-19-patiënten en 15 controlepatiënten.
Prof. dr. Laura Van Gerven, neus-keeloorarts en hoofdonderzoeker: “Samen met enkele collega’s en assistenten vormen we een mobiel team dat dag en nacht paraat staat om de stalen binnen enkele uren na overlijden af te nemen. De omstandigheden zijn niet altijd evident – het bekomen van de kostbare weefselstalen is enkel mogelijk dankzij straf teamwerk. We zijn iedereen die eraan meehelpt enorm dankbaar.”
Prof. dr. Laura Van Gerven: “Ongeveer de helft van alle COVID-19-patiënten ervaart geurverlies.”
Unieke studie
Ook de manier van weefselafname is uitzonderlijk. “We gebruiken een techniek die eigenlijk ontwikkeld is voor endoscopische schedelbasischirurgie. Daarmee kunnen we heel precies een stukje van het ademhalingsslijmvlies, reukslijmvlies en geurcentrum
in de hersenen wegnemen. Ook een collega-NKO-arts in AZ Sint-Jan Brugge-Oostende verzamelt stalen en werkt mee aan de studie. Door de precieze techniek en de snelheid van afname is de kwaliteit van de stalen tot nu toe erg goed, wat uitzonderlijk is bij postmortale studies.”
De eerste stalen werden via histologische en RNA-gebaseerde technieken onderzocht. Dat gebeurde in samenwerking met mede-hoofdonderzoekers prof. dr. Peter Mombaerts en dr. Mona Khan van het labo voor neurogenetica, een Max Planckonderzoeksgroep in Frankfurt, Duitsland.
“Een mobiel team staat dag en nacht paraat om de stalen binnen enkele uren na overlijden af te nemen”
Virus op heterdaad betrapt
Een groot deel van de patiënten overleed kort na de COVID-19-diagnose. Daardoor kon het team het virus bij hen ‘op heterdaad’ betrappen, omdat er nog volop nieuwe virusdeeltjes aangemaakt werden in het reukslijmvlies. De onderzoekers ontdekten dat het virus zich voortplant in de trilhaarcellen in het ademhalingsslijmvlies en in de steuncellen van het reukslijmvlies.
“De infectie van de steuncellen is waarschijnlijk de onrechtstreekse oorzaak van het geurverlies. Het goede nieuws is dat ons lichaam doorlopend nieuwe steuncellen aanmaakt, wat kan verklaren waarom het geurvermogen meestal weer spontaan herstelt na enkele weken.”
En er is nog meer geruststellend nieuws. “In geen enkel geval zagen we virusdeeltjes in de zenuwcellen. Het lijkt er dus op dat het virus niet via het reukslijmvlies in de hersenen geraakt.” Ook in het hogerop gelegen geurverwerkend centrum in de hersenen konden de onderzoekers geen virusdeeltjes terugvinden. In enkele gevallen was er wel virus aanwezig op de hersenvliezen, maar de oorzaak en mogelijke gevolgen daarvan zijn nog onbekend en dat onderzoek is nog lopende.
Studie loopt verder
Ook in de huidige vierde golf worden volop stalen verzameld. Bovendien kijken de onderzoekers nu ook naar doorbraakinfecties bij gevaccineerde patiënten en naar mogelijke verschillen tussen de virusvarianten.
Nieuwe geurraadpleging in UZ Leuven
inds kort organiseert prof. dr. Van Gerven samen met dr. Pauline Van Bulck en dr. Marnick Clijsters een tweewekelijkse geurraadpleging. Iedereen met aanhoudende geurproblemen kan, ook als die niet te maken hebben met een COVID-19-infectie.
Met behulp van geurstokjes met verschillende geuren wordt de mate van het geurverlies bepaald. Patiënten krijgen ook geurtraining, wat volgens onderzoek de kans op herstel verhoogt.
