De merker ‘MSI-hoog’ is niet nieuw en levert al langer nuttige info op voor darmkankerpatiënten. In UZ Leuven krijgt elke patiënt met de diagnose darmkanker een test om te zien of de tumor microsatelliet- stabiel (MSS) of microsatelliet-instabiel (MSI) is.
Prof. dr. Eric Van Cutsem: “15 procent van alle mensen met een niet-uitgezaaide dikkedarmkanker heeft een MSI-tumor, bij 85 procent is de tumor MSS. Een MSI-tumor kan wijzen op een erfelijke aanleg voor darmkanker. Wie zo’n type tumor heeft, krijgt dus het best verder genetisch onderzoek om te zien of het om een erfelijke vorm gaat.”
Verder gebruiken oncologen de MSI-MSS-kenmerken al langer in een vroeg stadium van darmkanker. “In stadium 2, zonder uitzaaiingen, is de prognose beter als de tumor MSI-hoog is. Wie een MSS-darmkanker in stadium 2 heeft, heeft iets minder goede vooruitzichten en krijgt na de verwijdering van de kanker ook preventieve chemotherapie.”
Terugbetaling
Naast deze twee toepassingen, is er nu dus een derde belangrijke rol aangetoond voor de merker: hij heeft een voorspellende waarde voor het effect van immuuntherapie bij uitgezaaide darmkanker. Een gerandomiseerde studie toont aan dat immuuntherapie met pembrolizumab heel goede resultaten geeft als de tumor MSI-hoog is. Bij uitgezaaide darmkanker is maar 5 procent MSI-hoog.
Prof. dr. Eric Van Cutsem, coauteur van de studie in The New England Journal of Medicine: “De fase 3-studie toont aan dat immuuntherapie de kans op verdere evolutie van de ziekte met 40 procent vermindert in vergelijking met chemotherapie. Dankzij die ontdekking is immuuntherapie met pembrolizumab nu goedgekeurd en betaalt het RIZIV de therapie terug als eerstelijnsbehandeling voor patiënten met uitgezaaide darmkanker, op voorwaarde dat de tumor MSI-hoog is.”
Prof. dr. Eric Van Cutsem
Kan de wetenschappelijk aangetoonde voorspellingskracht van de MSI-merker ook voor andere kankerpatiënten goed nieuws zijn? “Ook bij patiënten met baarmoeder kanker lopen er studies naar MSI als voorspeller voor immuuntherapie. We weten dat 3% van de maagkankers MSI-hoog is, net zoals een klein aantal andere tumoren bij bijvoorbeeld pancreas en galweg. Ook bij die patiënten lopen er studies.”
Snelle evolutie
Is er ook hoop voor darmkankerpatiënten met een MSS-tumor, toch nog altijd de grootste groep? “Voor darmkanker geven we bij hen meestal de klassieke chemo. Maar bij maagkanker geven we wel immuuntherapie bij MSS-tumoren, meer bepaald als die patiënten ook een andere merker vertonen, de hoge PD-L-score. Het gaat dan toch om 20 tot 30% van de maagkankerpatiënten.”
Zijn er nog andere merkers in de pipeline om immuuntherapie te kunnen geven? Professor Van Cutsem: “Het gaat snel op dat vlak, we zoeken voortdurend verder. Zeker voor slokdarmkanker en maagkanker zijn de verwachtingen groot, want we weten bijvoorbeeld dat immuuntherapie met nivolumab na een operatie bij patiënten met slokdarmkanker zorgt voor minder herval. Bij een aantal uitgzaaide slokdarm- en maagkankers kan de ziekte veel beter gecontroleerd worden met de combinatie van chemotherapie en immuuntherapie. En gelijktijdig zoeken we natuurlijk verder naar nieuwe vormen van immuuntherapie die ook voor darmkankerpatiënten met een MSS-tumor betere resultaten geven van bij de klassieke chemo.”
Een tweede mogelijkheid is een moleculaire test in het centrum menselijke erfelijkheid, waarbij men DNA uit de tumor haalt. Daarop gebeurt een PCR-test of een Next Generation Sequencing, die met een volledige genetische analyse bepaalt of de tumor MSI of MSS is. Die methode gebeurt vooral in het kader van een onderzoek naar erfelijke voorbeschiktheid.
